Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja jest w czołówce najczęściej występujących chorób na świecie. Choruje na nią ponad 350 mln ludzi, z czego w Polsce cierpi na nią około 1,5 mln osób, co stanowi 3-4% wszystkich występujących zaburzeń psychicznych. Według prognoz, do 2030 będzie na pierwszym miejscu wśród najczęściej występujących schorzeń.
Co to jest depresja
Depresja jest stanem przewlekłych zaburzeń nastroju, które koncentrują się wokół jego nieprawidłowej regulacji. Jest to zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych. Możemy je podejrzewać u siebie, jeśli obniżony nastrój trwa ponad dwa tygodnie i ma znaczący wpływ na codzienne życie. Depresja dotyczy osób w każdym wieku, jednak dwa razy częściej występuje u kobiet.
Objawy depresji
Objawami depresji może być długo utrzymujący się smutek, drażliwość oraz utrata odczuwania przyjemności. Depresja utrudnia codzienne życie i może być związana również z wybuchami gniewu, przewlekłym zmęczeniem czy bezsennością. Lekarze wyróżniają także objawy dodatkowe, które mogą się pojawić u chorego. Należą do nich: myśli samobójcze, problemy z pamięcią, zmiana łaknienia i masy ciała, utrata wiary w siebie i poczucie winy. Leczenie tej dolegliwości nie należy do najprostszych, dlatego często łączy się różne metody, aby skutecznie złagodzić jej objawy.
Nowe metody leczenia depresji
Na przestrzeni lat metody leczenia depresji uległy pewnym zmianom. W większości przypadków psychoterapia skoncentrowana na umiejętnościach radzenia sobie ze stresem może być wystarczająca w leczeniu tej przypadłości. W przypadku cięższej odmiany choroby dostępne są leki przeciwdepresyjne nowej generacji, które są całkowicie bezpieczne i bardziej skuteczne od ich poprzedników. Na horyzoncie pojawiają się także nowe metody, jakimi są między innymi magnetyczna stymulacja mózgu oraz terapia elektrowstrząsami.
Długoterminowa terapia behawioralna
Obecnie osobom o lekkim lub umiarkowanym nasileniu choroby zaleca się uczestniczenie w indywidualnych lub grupowych psychoterapiach. Rekomendowana jest terapia poznawczo-behawioralna, zwana inaczej kognitywno-behawioralną. Polega ona na współpracy pacjenta z terapeutą w celu wykrycia podłoża problemu. Podstawą tej terapii jest założenie, że poprzez zmianę dezadaptacyjnego (błędnego, rodzącego cierpienie) sposobu myślenia, można uzyskać zmianę nastroju i zachowania.
Podczas trwania leczenia terapeuta pomaga zidentyfikować bodźce, które wywołują określone działania, emocje i zachowania pacjenta. Odnalezienie bodźca odpowiadającego za nieprawidłową reakcję określa się częścią poznawczą terapii.
Część behawioralna ma natomiast za zadanie nauczyć pacjenta nowego postępowania w określonych sytuacjach i sprawić, by inaczej reagował na konkretne bodźce. Bardzo istotne jest tutaj powiązanie myśli oraz emocji chorego z jego zachowaniem i wypracowanie nowych nawyków, które umożliwią mu normalne funkcjonowanie w przyszłości.
Leki przeciwdepresyjne
W przypadku bardziej nasilonych objawów choroby rekomenduje się użycie środków farmakologicznych. Antydepresanty, poprzez oddziaływanie na układ nerwowy, powinny pomóc w zmniejszeniu lęku i niepokoju u pacjenta oraz usprawnić procesy myślowe i ruchowe. Współczesne leki są bezpieczne dla pacjenta i nie powodują uzależnienia. Należy je jednak stosować przez dłuższy okres w celu uniknięcia nawrotu choroby.
Podstawowymi środkami używanymi w leczeniu depresji są inhibitory wychwytu zwrotnego – hamują wychwyt zwrotny m.in. serotoniny, noradrenaliny oraz dopaminy w szczelinach synaptycznych, znajdujących się w ośrodkowym układzie nerwowym. Większe stężenie tych związków powoduje poprawę stanu chorego.
Wśród innych substancji przeciwdepresyjnych wyróżniamy:
- Inhibitory monoaminooksydazy, czyli leki blokujące aktywność enzymu rozkładającego między innymi noradrenalinę.
- Leki działające bezpośrednio na receptory.
Magnetyczna stymulacja mózgu
Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna bądź powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (rTMS) jest jedną z nowszych metod umożliwiającą stymulację ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.Polega ona na emisji fal magnetycznych, które wnikając do tkanek mózgu indukują prąd stymulujący prowadzący do depolaryzacji neuronów. Fale elektromagnetyczne mają możliwość zarówno „wyciszenia” komórek nerwowych jak i ich aktywizacji. rTMS nie wymaga hospitalizacji. Mechanizm działania przeciwdepresyjnego tej metody nie został jeszcze jednak dokładnie poznany. W Polsce jak dotąd opublikowano jedynie jedno badanie na ten temat.
Metoda elektrowstrząsów
Współcześnie, w przypadku depresji lekoopornej o ciężkim przebiegu, nadal stosuje się terapie elektrowstrząsami. Metoda ta może budzić niepokój, jednak jest to zabieg całkowicie bezpieczny, a jego przebieg wygląda inaczej niż kilkadziesiąt lat temu. Wykonuje go zespół medyków przy asyście pielęgniarki, anestezjologa i psychiatry. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym z użyciem środków zwiotczających. Skuteczność terapii jest wysoka i może sięgać nawet 90%. Co więcej, jest ona bezpieczna dla osób chorujących kardiologicznie oraz dla kobiet w ciąży. W Polsce elektrowstrząsy są jednak stosowane stosunkowo rzadko.